ਤੁਸੀਂ ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਹੋ । ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਇਥੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ

ਅੰਕ


ਕਹਾਣੀਆਂ

  •    ਪੱਕਾ ਫੈਸਲਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਹਾਣੀ)
  •    ਈੜੀ ਇੱਟ ਤੇ ਊੜਾ ਬੋਤਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਹਾਣੀ)
  •    ਹਿਜਰ ਦੇ ਭਾਂਬੜ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਹਾਣੀ)
  •    ਪਿਆਸਾ ਕਾਂ (ਬਾਲ ਕਹਾਣੀ) / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਹਾਣੀ)
  •    ਅੱਪੂ ਅੰਕਲ ਤੇ ਜੰਗਲੀ ਚੂਹਾ (ਬਾਲ ਕਹਾਣੀ) / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਹਾਣੀ)
  •    ਪਾਣੀ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ (ਬਾਲ ਕਹਾਣੀ) / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਹਾਣੀ)
  •    ਹਟਕੋਰੇ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਹਾਣੀ)
  •    ਨਕਲ ਦੀ ਪਕੜ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ)
  •    ਬਿਰਧ ਆਸ਼ਰਮ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ)
  •    ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ)
  •    ਲਾਇਲਾਜ ਬਿਮਾਰੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ)
  •    ਕੁਦਰਤੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਚੀਸ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਹਾਣੀ)
  •    ਨਸ਼ੇੜੀ ਸੰਭਾਲ ਘਰ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ)
  •    ਟੋਟਿਆਂ ਦੀ ਵੰਡ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ)
  • ਕਵਿਤਾਵਾਂ

  •    ਗੋਲਕ ਬਾਬੇ ਦੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ )
  •    ਨਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਵਾਨੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਵੀਰਾ ਵੇ ਤੇਰੇ ਬੰਨ੍ਹਾਂ ਰੱਖੜੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਗੀਤ )
  •    ਛੜੇ ਭਰਾਵੋ ਛੜੇ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ )
  •    ਟੱਪੇ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਧੀ ਦੀ ਪੁਕਾਰ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਗੁਲਾਮ ਤੋਤੇ ਦੀ ਫਰਿਆਦ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਧੂਣੀਂ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦਾ ਸਾਨੂੰ ਮਾਣ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਜੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਗਰੀਬ ਦੀ ਪੁਕਾਰ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਕੋਰਟ ਵਿਆਹ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ )
  •    ਵਿੱਦਿਆ ਮੰਦਰ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਨਾ ਭੁੱਲਿਓ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਗੀਤ )
  •    ਵਧਗੀ ਕੀਮਤ ਕੁੱਤੇ ਦੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਗੀਤ )
  •    ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਦੀ ਮਹਿਕ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ )
  •    ਕਾਕੇ ਦੀ ਫੇਸਬੁੱਕ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ )
  •    ਭਖਦੇ ਮਸਲਿਆਂ 'ਤੇ ਸੰਵਾਦ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਬਿਜਲੀ ਕੱਟ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਪਰਾਲੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਗੀਤ )
  •    ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਰਾਧ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਕਰਮਾਂ ਵਾਲੇ ਦਾਦੇ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਚੁੰਨੀ ਬਨਾਮ ਪੱਗ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨੱਚਦੀ ਬਹਾਰ ਚੰਗੀ ਲੱਗਦੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਗੀਤ )
  •    ਜੱਫੀ ਸਿੱਧੂ ਦੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ )
  •    ਜਨਤਾ ਰਾਣੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ )
  •    ਚਟਨੀ ਵੀ ਖਾਣੀਂ ਹੋਗੀ ਔਖੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਾਵਿ ਵਿਅੰਗ )
  •    ਛੁੱਟੀਆਂ ਪੂਰੀਆਂ ਬਿਤਾ ਆਇਆ ਹਾਂ (ਬਾਲ ਰਚਨਾਂ) / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਸ਼ਰਾਬੀ ਚੂਹਾ (ਹਾਸਰਸ ਬਾਲ ਕਵਿਤਾ) / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਸੱਚ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਦੋਹੇ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  •    ਬੱਲੇ ਬਈ ਨੇਤਾ ਜੀ ਆਏ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਕਵਿਤਾ)
  • ਸਭ ਰੰਗ

  •    ਪਾਟੀਆਂ ਜੁੱਲੀਆਂ, ਢੱਠੀਆਂ ਕੁੱਲੀਆਂ, ਖਾਂਦੇ ਹਾਂ ਬੇਹੀਆਂ ਗੁੱਲੀਆਂ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਟੈਟੂ ਬੱਚ ਗਿਐ ? / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਸੋਨੇ ਦੀ ਮੁਰਗੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਤਾਈ ਨਿਹਾਲੀ ਦਾ ਵਰਤ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਨਾਰੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਲੇਖ )
  •    ਕੱਛੀ ਪਾਟ ਗਈ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਪ੍ਰੇਤ ਦੀ ਨਬਜ਼ ਪਛਾਣੀਂ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਤਾਏ ਨਰੈਂਣੇ ਦੀਆਂ ਖਰੀਆਂ-ਖਰੀਆਂ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਤਾਈ ਨਿਹਾਲੀ ਦਾ ਸੇਵਾਦਾਰ ਮੁਰਗਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਰਾਇਤਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਟੈਂਕੀ ਅਤੇ ਖੰਭੇ ਦੀ ਦੁੱਖਾਂ ਭਰੀ ਦਾਸਤਾਨ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਬੇਸਬਰੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਕਬਜ਼ ਕੁਸ਼ਤਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਤਾਏ ਨਰੈਂਣੇ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੁਫ਼ਨਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਗੀਤਕਾਰੀ ਦਾ ਕੋਹਿਨੂਰ ਹੀਰਾ- ਯੋਧਾ ਲੰਗੇਆਣਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਲੇਖ )
  •    ਤਾਈ ਨਿਹਾਲੀ ਦੇ ਉੱਡਣ ਖਟੋਲੇ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਪੰਜਾਬੀਓ, ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਨਾ ਭੁੱਲਿਓ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਲੀਟਰ ਸਿੰਹੁ ਦੀ ਲਾਟਰੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਜਦੋਂ ਤਾਇਆ ਕੰਡਕਟਰ ਲੱਗਿਆ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਅਮਲੀਆਂ ਦਾ ਮੰਗ ਪੱਤਰ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਚਿੱਟਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਮੈਂ ਮਾਸਟਰ ਨਈਂ ਲੱਗਣਾਂ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਜਸਵੀਰ ਸ਼ਰਮਾ ਦੱਦਾਹੂਰ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਮੁਲਾਕਾਤ )
  •    'ਰਿਸ਼ਤੇ ਹੀ ਰਿਸ਼ਤੇ' / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਜੇ ਭੁੱਲ ਜਾਵੋਂਗੇ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਦੋ ਮਿੰਨੀ ਵਿਅੰਗ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    'ਤਾਈ ਨਿਹਾਲੀ' ਸ਼ਾਦੀ/ਬਰਬਾਦੀ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਸੈਂਟਰ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਚੋਣ ਨਿਸ਼ਾਨ ਗੁੱਲੀ-ਡੰਡਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਤਾਈ ਨਿਹਾਲੀ ਦਾ ਦੀਵਾਲੀ ਬੰਪਰ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਅੱਛੇ ਦਿਨ ਆਨੇ ਵਾਲੇ ਐ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਬਲੀ ਦਾ ਬੱਕਰਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਠੇਕਾ ਤੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਵਾਰਤਲਾਪ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਫੇਸਬੁੱਕ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਤਾਈ ਨਿਹਾਲੀ ਦੇ ਸ਼ੱਕਰਪਾਰੇ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਲੇਖਕ ਜਸਵੀਰ ਸ਼ਰਮਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਮੁਲਾਕਾਤ )
  •    ਨਕਲ ਦੀ ਪਕੜ੍ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਬ੍ਰਿਖ ਵੀ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਦੀ ਭੇਟ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਲੇਖ )
  •    ਭਿੱਟਭਿਟੀਆ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਡੇਂਗੂ ਦਾ ਇਲਾਜ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਦਰਜਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਮੀਰਜ਼ਾਦੇ ਦੀ ਕਿੱਤਾ ਬਦਲੀ ਸਕੀਮ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਮੈਰਿਜ ਪੈਲੇਸ ਪੁਲਿਸ ਨਾਕਾ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿੰਝ ਮਨਾਇਆ ' ਐਪਰਲ ਫੂਲ ' / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  •    ਜਦੋਂ ਕੇਹਰੂ ਨੇ ਸਰਪੰਚੀ ਦੀ ਚੋਣ ਲੜੀ / ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) (ਵਿਅੰਗ )
  • ਬ੍ਰਿਖ ਵੀ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਦੀ ਭੇਟ (ਲੇਖ )

    ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.)   

    Email: dr.srlangiana@gmail.com
    Address: ਪਿੰਡ ਲੰਗੇਆਣਾ
    ਮੋਗਾ India
    ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗਿਆਣਾ (ਡਾ.) ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਇਥੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ


    ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਦਿਲਕਸ਼ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਦੇ ਕਈ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਦੰਗ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।ਕੁਦਰਤ ਸਾਡੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੀਆਂ ਦਾਤਾਂ ਨਾਲ ਝੋਲੀਆਂ ਭਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਸਦਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ 'ਤੇ ਮੁੱਲ ਅਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ..। ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਧਰਤੀ ਚੋਂ ਕੁਦਰਤੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜੇ ਕੁਦਰਤ ਚਾਹੇ ਤਾਂ ਉਹ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਅਣਮੁੱਲੀਆਂ ਦਾਤਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਲੜੀ ਦੇ ਦੋ ਸੁਨਹਿਰੀ ਮਣਕੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਬਰਗਾੜੀ ਅਤੇ ਜਸਵੰਤ ਗਿੱਲ ਸਮਾਲਸਰ ਨੇ ਇੱਕ ਫੋਟੋ ਭੇਜ ਕੇ ਕੁਦਰਤ ਬਲਵਾਨ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਇੱਕ ਸੁੱਕ ਚੁੱਕੇ ਦਰੱਖਤ ਦੇ ਦੋਸਾਂਗ ਦੇ ਪੋਲ ਵਿਚਕਾਰ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪਿੱਪਲ ਦੇ ਪੌਦੇ ਨੇ ਜਨਮ ਧਾਰ ਲਿਆ ਹੈ।ਇਹ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਦਿਲਕਸ਼ ਨਜ਼ਾਰਾ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਨੇਕ ਖਿਆਲ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਿ ਐ ਮਨੁੱਖ... ਤੂੰ ਤਾਂ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਦਰੱਖਤਾਂ ਨੂੰ ਵੱਢਣ ਵੱਲ ਵੱਧ ਧਿਆਨ ਰੱਖਦੈ.. ਤੇ ਨਵੇਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਕਦੇ ਸੋਚਦਾ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਤੂੰ ਰੇਹਾਂ-ਸਪ੍ਰੇਹਾਂ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਮਾਂ ਦਾ ਕਾਲਜਾ ਫੂਕੀ ਜਾਨੈਂ, ਵਾਤਾਵਰਨ ਗੰਧਲਾ ਕਰਨ ਵੱਲ ਤੁਰਿਆ ਹੋਇਐ, ਤੂੰ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਖਿਲਵਾੜ ਕਰ ਰਿਹੈਂ, ਪ੍ਰੰਤੂ ਕੁਦਰਤ ਤੈਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਤੌਰ-ਤਰੀਕਿਆ ਨਾਲ ਬਚਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤੂੰ ਪੜ੍ਹ-ਲਿਖ ਕੇ ਦਿਨੋਂ-ਦਿਨ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਦੇ ਚੱਕਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਸਦਾ ਜਾਨੈਂ, ਐ ਮਨੁੱਖ.. ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ 'ਜੰਡ' ਨਾਂਅ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਮੀਂਹ-ਕਣੀ ਧੁੱਪ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਤੂੰ ਤਾਂਤਰਿਕ ਦੀਆਂ ਘੁੰਮਣ-ਘੇਰੀਆਂ 'ਚ ਪੈ ਕੇ ਉਸ ਜੰਡ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਇੱਟਾਂ-ਪੱਥਰਾਂ ਦੀ ਚਿਣਾਈ ਕਰ ਰੱਖੀ ਐ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀ ਕੁਦਰਤੀ ਊਰਜਾ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਤੂੰ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਵਧਣ ਫੁੱਲਣ ਦਾ ਦਮ ਘੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਖਾਧ-ਖੁਰਾਕ, ਹਵਾ-ਪਾਣੀ ਵਗੈਰਾ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਲਟਾ ਤੂੰ ਉਸਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ 'ਚ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਤੇਲ ਜਾਂ ਹੋਰ ਫੂਕ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨੁਕਸਾਨਦਾਇਕ ਕੈਮੀਕਲ ਪਾ ਕੇ, ਉਸਦਾ ਅੰਤ ਕਰਨ ਵੱਲ ਤੁੱਲ ਗਿਆਂ ਐਂ। ਉਸਦੇ ਤਨ ਉੱਪਰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨ ਦੇ ਬਜਾਏ ਤੂੰ ਰੰਗ-ਬੇਰੰਗੀਆਂ ਚੁੰਨੀਆਂ ਨਾਲ ਉਸ ਨਰ ਨੂੰ ਨਾਰੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਦਿਨੋ-ਦਿਨ ਉਸਦਾ ਜਨਾਜਾ ਕੱਢ ਰਿਹੈਂ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਨੇੜੇ ਧੂਣੀਆਂ ਲਗਾ-ਲਗਾ ਕੇ ਉਸਦੀਆਂ ਕੋਮਲ ਕਲੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਂਬੜ ਬਣਾ ਰਿਹੈਂ, ਮਨੁੱਖ ਜ਼ਰਾ ਹੋਸ਼ ਕਰ.. ਸੰਭਲ ਜਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਹ ਦਿਨ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਤੂੰ ਗੰਧਲੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੀਆਂ ਮਾਰਾਂ ਝੱਲਦਾ ਹੋਇਆ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਘਸੁੰਨ ਦੇ-ਦੇ ਰੋਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਹੋਵੇਂਗਾ।ਇੱਥੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਵਰਗ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੰਡ ਦੇ ਦਰੱਖਤ 'ਤੇ ਬੁਲਬੁਲੇ-ਗੁਬਾਰੇ ਬੰਨ੍ਹਣ ਨਾਲ ਤੇਰੇ ਘਰ ਕੁੜੀ ਜੰਮਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਜਨਮ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਸੁਝਾਅ ਰਾਹੀਂ ਸੁਚੇਤ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਦੋ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾਵਾਂ ਨਰੈਂਣੇ-ਸੁਰੈਂਣੇ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਵੰਡ ਹੋਈ ਸੀ। ਅਤੇ ਨਰੈਂਣੇ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਜ਼ਮੀਨ 'ਚ ਜੰਡ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਵੰਡ ਉਪੰਰਤ ਨਰੈਂਣਾ ਤਾਂ ਜੰਡ ਦੀ ਛੱਤਰੀ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਮੀਂਹ-ਧੁੱਪ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਸੀ ਤੇ ਸੁਰੈਂਣਾ ਧੁੱਪ ਜਾਂ ਮੀਂਹ ਨਾਲ ਹਾਲੋਂ-ਬੇਹਾਲ ਹੋ ਜਾਇਆ ਕਰਦਾ ਸੈਂ, ਸੁਰੈਂਣੇ ਤੋਂ ਨਰੈਂਣੇ ਦਾ ਸੁੱਖ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਿਰ ਸਹਿਣ ਨਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤੇ ਉਸਨੇ ਬਾਬੇ ਕੌਲੀ ਚੱਟ ਗੱਪੂ ਟੇਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਦੀ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਸਕੀਮ ਮੁਤਾਬਿਕ ਨਰੈਂਣੇ ਦੇ ਜੰਡ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤੇ ਉਸਨੇ ਨਰੈਂਣੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਲਸਾਜ਼ੀ 'ਚ ਫਸਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਸਨੇ ਮੂੰਹ ਹਨੇਰੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਜੰਡ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਨਾਲ ਦੋ ਬੁਲਬੁੱਲੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਖੰਮਣੀਂ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤੀ।
          ਜਿਉਂ ਹੀ ਖੇਤ ਜਾਣ ਸਮੇਂ ਨਰੈਂਣੇ ਦੇ ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨਿਗ੍ਹਾ ਪਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਜਦੋਂ ਸੁਰੈਂਣੇ ਤੋਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ। ਤਾਂ ਸੁਰੈਂਣੇ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਕਿ ਭਰਾਵਾ ਰਾਤੀਂ ਮੈਨੂੰ ਸੁਪਨੇ 'ਚ ਆਪਣਾ ਬਾਪੂ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਤੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਮੈਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਜੰਡ 'ਤੇ ਬੁਲਬੁਲੇ ਬੰਨੋਗੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਇੱਟਾਂ ਦਾ ਪੱਕਾ ਥੜ੍ਹਾ ਬੰਨ ਦੇਵੋਂਗੇ ਤੇ ਉਸਦੀ ਜੜ੍ਹ 'ਚ ਹਰ ਤੀਸਰੇ ਦਿਨ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਤੇਲ ਪਾਇਆ ਕਰੋਂਗੇ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਮੱਝਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਦੇਣਗੀਆਂ, ਗਊਆਂ ਵੱਛੇ ਦੇਣਗੀਆਂ। ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਫਸਲ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਲੱਗ ਜਾਇਆ ਕਰੇਗਾ।
    ਨਰੈਂਣਾ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ੀ ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ।ਤੇ ਉਸਨੇ ਸੁਰੈਂਣੇ ਦੀ ਸਲਾਹ ਮੰਨਣੀਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਨਰੈਂਣੇ ਨੇ ਤੀਸਰੇ ਦਿਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਜੰਡ ਦੀ ਜੜ੍ਹ 'ਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਤੇਲ ਪਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਚੁਫੇਰੇ ਇੱਟਾਂ ਦਾ ਪੱਕਾ ਥੜ੍ਹਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।ਜੰਡ ਦੀ ਊਰਜਾ ਸ਼ਕਤੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਸ਼ਟ ਹੋਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕੁਦਰਤ ਵੱਲੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਦੇਸੀ ਗਊ ਨੇ ਵੱਛਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨੂੰਹ ਕੋਲ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਅਤੇ ਦੂਸਰੀ ਕੋਲ ਕੁੜੀ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ। ਇਹ ਅੰਧ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ੀ ਗੱਲ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਫੈਲਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਲੋਕ ਅੰਨ੍ਹੀ ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਕਾਇਲ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਹੁਣ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵੀ ਨਰੈਂਣੇ ਵਾਂਗੂੰ ਜੰਡ ਦੇ ਬ੍ਰਿਖ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਪੂਜਾ ਦੀ ਭੇਟਾ ਨਾਲ ਨਰੈਂਣੇ ਦੀ ਕਮਾਈ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚੋਖਾ ਵਾਧਾ ਹੋਣਾ ਤਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਸ ਵਾਰ ਉਹਨੂੰ ਨਰਮੇ ਦੀ ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘਾਟਾ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਜੰਡ ਦੀ ਜੜ੍ਹ 'ਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੇਲ ਪਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਆਖਰ ਕੁਝ ਹੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜੰਡ ਜੜ੍ਹ ਪੱਖੋਂ ਖੋਖਲਾ ਹੋ ਕੇ ਧਰਤੀ ਉੱਪਰ ਪਲਟ ਗਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੰਡ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਵੀ ਗੱਲ ਵਰਨਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਲੱਕੜ ਮਾਹਿਰ ਖਰੀਦਦਾਰ ਵਪਾਰੀ ਲੋਕ ਵੀ ਜੰਡ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਤੋਂ ਇਸ ਕਰਕੇ ਟਾਲਾ ਵੱਟਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸਦੀ ਲੱਕੜ ਕੋਈ ਕੀਮਤੀ ਵਸਤੂ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੀੜਿਆਂ ਦਾ ਜਖੀਰਾ ਵੀ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਕਟਰ ਨਾਲ ਚੀਰਣ ਸਮੇਂ ਇਸ 'ਚੋਂ ਬਦਬੂਦਾਰ ਗੰਧ ਵੀ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਬ੍ਰਿਛਾਂ ਉੱਪਰ ਤੇਲ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੈਮੀਕਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਨਾਲ ਆਰਾ-ਆਰੀ ਦੇ ਕਟਰ ਵੀ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਧੀਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਗੰਧਲਾ ਧੂੰਆਂ, ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਵੀ ਅਤਿਘਾਤਕ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।