ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਦੇ ਬਹਾਦਰ ਸਪੂਤ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ ੨੬ ਦਸੰਬਰ ੧੮੯੯ ਈ: ਨੂੰ ਵਿੱਚ ਸੁਨਾਮ।
ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਉਸ ਨੂੰ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੱਲਾ ਛੱਡ ਗਏ ਵਿੱਚ ਜਹਾਨ।
ਚਾਚਾ ਚੈਂਚਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪੁਤਲੀਘਰ ਵਾਲੇ ਯਤੀਮਖਾਨੇ 'ਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ।
੧੯੧੭ ਈ: ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਭਰਾ ਮੁਕਤਾ ਸਿੰਘ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਛੱਡ ਕੇ ਚਲਾ ਗਿਆ।
ਉਸ ਨੇ ਉੱਥੇ ਰਹਿ ਕੇ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਤੇ ਤਰਖਾਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਵੀ ਨੀਝ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਲਿਆ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਾਲਾ ਕਾਨੂੰਨ 'ਰੌਲਟ ਐਕਟ' ਪਾਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਆੜ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਮਨੁੱਖੀ ਹੱਕਾਂ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੋਧ 'ਚ ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ 'ਚ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਭਗਤਾਂ ਨੇ ਜਲਸੇ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ।
ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਨੂੰ ਜਲੰਧਰ ਛਾਉਣੀ ਤੋਂ ਇਸ ਜਲਸੇ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣ ਲਈ ਸੱਦਿਆ ਗਿਆ।
ਉਸ ਦੀ ਕਮਾਨ ਹੇਠ ਮਸ਼ੀਨ ਗੰਨਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਗੋਰਖਾ ਰਾਇਫਲ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ।
ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਜਨਰਲ ਓਡਵਾਇਰ ਤੋਂ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਆਗਿਆ ਲੈ ਲਈ ਸੀ।
ਉਸ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤਿਆਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇਕੱਠ ਤੇ ਅੰਧਾ ਧੁੰਦ ਫਾਇਰਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਕਾਫੀ ਲੋਕ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਮਾਰ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਬਾਗ ਵਿਚਲੇ ਖੂਹ 'ਚ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰ ਗਏ।
੧੬੫੦ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ,ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ੧੫੦੦ ਲੋਕ ਮਰੇ , ੧੦੦੦ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ।
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ ਦਾ ਮੰਜ਼ਰ ਤੱਕਿਆ।
ਉਸ ਨੇ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਇਹ ਕਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਬਕ ਸਿਖਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਲੈ ਲਿਆ।
ਇਸ ਪ੍ਰਣ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਨਾਂ 'ਰਾਮ ਮੁਹੰਮਦ ਸਿੰਘ ਆਜ਼ਾਦ'ਰੱਖਿਆ।
ਏਸ਼ੀਅਨ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਰੂਸ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ 'ਚ ਜਾਣ ਪਿੱਛੋਂ ਉਹ ਇਸ ਨਾਂ ਥੱਲੇ ਇਗਲੈਂਡ ਆ ਗਿਆ।
੧੩ ਮਾਰਚ ੧੯੪੦ ਈ: ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਲੰਦਨ ਦੇ 'ਕੈਕਸਟਨ ਹਾਲ' 'ਚ ਓਡਵਾਇਰ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇਣ ਪਹੁੰਚਿਆ।
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਰਿਵਾਲਵਰ ਸਮੇਤ 'ਕੈਕਸਟਨ ਹਾਲ' ਦੀ ਅਗਲੀ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾ ਬੈਠਿਆ।
ਜਦ ਓਡਵਾਇਰ ਸੋਹਿਲੇ ਗਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ 'ਚ ਕੀਤੀ ਬਰਬਰਤਾ ਦੇ,
ਓਸੇ ਵਕਤ ਸ਼ੇਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਿਵਾਲਵਰ ਚੋਂ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਉਸ ਤੇ।
ਉਸ ਨੇ ਲੰਦਨ ਪੁਲਸ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਆਖਿਆ, "ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਤੇ ਅਫਸੋਸ ਨਹੀਂ ਕੋਈ।"
ਉਸ ਖ਼ਿਲਾਫ ਦੋਸ਼ ਪੱਤਰ ਪੇਸ਼ ਹੋਣ ਪਿੱਛੋਂ ਜਸਟਿਸ ਐਟਕਿਨਸਨ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ੀ ਹੋਈ।
ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜੁਰਮ ਮੰਨ ਕੇ ਆਖਿਆ,"ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਖ਼ਿਲਾਫ ਅਸੀਂ ਘੋਲ ਰਹਾਂਗੇ ਕਰਦੇ।
ਜਦ ਤੱਕ ਇਹੋ ਜਹੇ ਸਾਕੇ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਪੈਦਾ ਰਹਿਣਗੇ ਹੁੰਦੇ।"
੩੧ ਜੁਲਾਈ ੧੯੪੦ ਈ: ਨੂੰ ਲੰਦਨ ਦੀ ਪੇਂਟੋਵਿਲੇ ਜੇਲ੍ਹ 'ਚ ਉਸ ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਦਾ ਰੱਸਾ ਚੁੰਮ ਲਿਆ।
੨੧ ਸਾਲਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਸੱਤ ਸਮੁੰਦਰ ਪਾਰ ਜਾ ਕੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਦਬੋਚ ਕੇ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ।