ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਅਕਸ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ--ਚੰਦਰਮਾ ਵਿਚ ਦਿਸਦੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ (ਪੁਸਤਕ ਪੜਚੋਲ )

ਦਿਲਜੀਤ ਬੰਗੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਉੱਘਾ ਸ਼ਾਇਰ ਹੈ । ਉਸਦੇ ਦੋ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਛਪੇ ਹਨ । ਝਨਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਵੇ (2020)ਤੇ ਵਾਟ ਲੰਮੇਰੀ (2022)  ਹੁਣ ਇਹ ਤੀਸਰੀ ਪੁਸਤਕ ਵਾਰਤਕ ਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜੀਵਨ ਯਾਂਦਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ  । ਕਿਤਾਬ ਬਾਰੇ ਲੇਖਕ ਦਾ ਸਵੈ ਕਥਨ ਹੈ --- ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਮੈਂ ਮਿਥ ਕੇ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਕਿਤਾਬ  ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਮੇਰਾ ਕੋਈ ਪਹਿਲਾਂ ਇਰਾਦਾ ਸੀ । ਬਸ ਜੀਅ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅਗਲੀ ਕਿਤਾਬ ਵਾਰਤਕ ਦੀ ਲਿਖਾਂ । ਲਿਖਾਂ ਕੀ ? ਸੋਚ ਵਰੋਲੇ ਖਾਣ ਲਗੀ ।  ਕਿਤਾਬ ਸਵੈ ਜੀਵਨੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਂਰਨ ਲਗੀ। ਮਾਂ ਕੋਲ ਬੇਠ ਕੇ ਆਪਣਾ ਬਚਪਨ ਲਿਖਣ ਲੱਗਾ । ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਲਿਖ ਹੋਈਆਂ । ਪਰ ਫੇਰ ਕਲਮ ਰੁਕ ਗਈ ।  ਮਾਂ ਕਹਿਣ  ਲਗੀ  ਪੁੱਤ ---ਕਿਤਾਬ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦਾ ਨਾ ਲਈਦਾ । ਬਸ ਫੇਰ ਚਲ ਸੌ ਚਲ । ਜੋ ਘਟਨਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ।ਕਲਮ ਦੀ ਨੋਕ ਤੇ ਆਉਣ ਲਗੀ । ਸਹਿਜੇ ਸਹਿਜੇ ਕਿਤਾਬ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਈ ।
ਕਿਤਾਬ ਦੇ 19 ਕਾਂਡ ਹਨ । ਕਾਂਡ ਤਰਤੀਬਵਾਰ ਹਨ । ਬਚਪਨ ਦੇ ਦਿਨ ,ਸਕੂਲ ਸਿਖਿਆ , ਕਾਲਜ ਸਿਖਿਆ, ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਨਾਨ ਮੈਡੀਕਲ  ਛਡ ਕੇ ਆਰਟ ਵਿਸ਼ੇ ਰਖੇ । ਔਖੈ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਟਿਊਸ਼ਨ ।ਟਿਊਸ਼ਨ ਲਈ ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀ ਦਾ ਬੇਬਾਕ ਸਚ , ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਨਾਲ ਮੁਹਬਤ ,ਸਾਹਿਤਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ । ਫੇਰ ਕਵਿਤਾ ਨਾਲ ਮੋਹ । ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣ ਦੀ ਸ਼ਾਂਇਰ ਜਨਕ ਸ਼ਰਮੀਲਾ ਤੋਂ  ਸਿਖਲਾਈ । ਨੌਕਰੀ ,ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ,ਤਾਏ, ਚਾਚੇ । ਤਾਏ ਚਾਚੇ  ਦੇ ਪੁਤਰਾਂ /ਧੀਆਂ  ਨਾਲ ਪਿਆਰ ,  ਭੈਣਾ ਭਰਾ  ਮਾਸੀਆਂ ਮਾਮੀਆਂ ਤੋਂ ਕਮਾਇਆ ਮੋਹ ਪਿਆਰ,  ਸਕੂਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ,ਨੌਕਰੀ ਦਾ ਸਮਾਂ, ।ਨੌਕਰੀ ਦੌਰਾਨ ਮਿਲੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਤੇ ਹੋਰ ਵਖ ਵਖ ਸੁਭਾਵਾਂ ਵਾਲੇ  ਲੋਕ । ਕੁਝ ਆਪਣਿਆ ਵਰਗੇ, ਕੁਝ ਗੈਰਾਂ ਜਿਹੇ । ਕਿਸੇ ਦਾ ਵਤੀਰਾ ਚੰਗਾ, ਕਿਸੇ ਦਾ ਮਾੜਾ । ਫੇਰ ਲੇਖਕ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ ,ਬੇਟੀਆਂ ਦੀਆਂ  ਸਾਹਿਤਕ ਰੁਚੀਆ, ਬੇਟੀਆਂ  ਨਵਨੀਤ ਤੇ ਪੁਨੀਤ ਦੀਆਂ ਬਾਲ ਕਿਤਾਬਾਂ  ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ,  ਤੇ ਹੋਰ  ਬਹੁਤ ਕੁਝ  ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਹੈ  ।  ਪੜ੍ਹੀ ਜਾਓ ਤੇ ਆਨੰਦ ਲਈ ਜਾਓ ।
ਲੇਖਕ ਨੇ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਨਾ ਲਿਹਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਨਾ ਹੀ ਦੂਰੀ ਰਖੀ । ਜਿਸ ਕੋਲੋਂ ਮੁਹਬਤ ਮਿਲੀ ਉਸਦੀ ਮੁਹਬਤ ਦਾ ਖੁਲਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਹੈ । ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਸਿਖਿਆ ਉਸਦੀ ਉਸਤਤ ਦੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਖੁਲ੍ਹ ਕੇ  ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਲਿਖ ਦਿਤੇ ਤਾਂ ਜੋ ਸਨਦ ਰਹੇ । ਚੰਗਿਆਈਆਂ ਬੁਰਿਆਈਆਂ ਵਾਚੈ ਧਰਮੁ ਹਦੂਰਿ  (ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ )---- ਲੇਖਕ ਤਾਂ ਉਂਜ ਹੀ ਵਿਸਮਾਦੀ ਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ  ਹੈ । ਕਿਸੇ ਦਾ ਚੰਗਾ ਮਾੜਾਂ ਵਿਵਹਾਰ ਦਿਲ ਦੀ ਫਟੀ ਤੇ ਉਕਰਿਆ ਜਾਂਦੈ ।  ਤੇ ਉਹ ਸਭ ਯਾਂਦਾਂ ਬਣ ਕੇ ਦਿਲ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਉਮਰ ਭਰ ਲਈ ਟਿਕ ਜਾਂਦੈ । ਆਮ ਬੰਦਾ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੈ ਪਰ ਲੇਖਕ --------------? ਕਦੇ ਨਹੀ ਭੁਲਦਾ । ਬਸ ਇਹੀ ਫਰਕ ਹੈ ਆਮ ਬੰਦੇ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਦਾ । ਸ਼ਾਇਰ ਸਮਾਜ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੇ ਮਹਤਵਪੂਰਨ  ਅੰਗ ਹੈ ।
ਕਾਂਡ 9 ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ੌਕਾਂ  ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਕੁਲਦੀ।ਪ ਮਾਣਕ  ਦੀਆਂ ਕਲੀਆਂ ਸੁਣ ਕੇ ਲੇਖਕ ਬਾਗੋ ਬਾਗ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਖੈਤਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਉਹ ਕਲੀਆਂ ਤੇ ਗੀਤ ਸੁਣਦਾ ।ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਮਰਾੜਾਂ ਵਾਲੇ ਦੀ ਗੀਤ ਉਸਦੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਟੁੰਭਦੇ ਰਹੇ । ਮੁਹੰਮਦ ਸਦੀਕ, ਰਣਜੀਤ ਕੌਰ, ਦੀਦਾਰ ਸੰਧੂ ਉਸਦੀ ਪਸੰਦ ਹਨ ।  ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਗਾਇਕ ਅਕਰਮ ਰਾਹੀ ਨੂੰ ਉਹ ਰੀਝ ਨਾਲ ਸੁਣਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਦਾ ਤੇ ਮਾਣਦਾ ਲੇਖਕ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀ ਲਗਾ ਆਪ ਗੀਤ ਲਿਖਣ ਲਗ ਪਿਆ । ਇਕ ਵਾਰੀ ਉਸਨੇ ਫੋਜ ਵਿਚ ਜਾਣ ਦਾ ਵੀ ਸੋਚਿਆ ਪਰ ਬਾਪੂ ਫੌਜ ਵਿਚ ਭੈ ਕੇ ਰਾਜ਼ੀ ਨਹੀਂ  ਸੀ  । ਸਰੀਰਕ ਟੈਸਟ ਵੀ ਪਾਸ ਕਰ ਲਿਆ । ਟਰੇਨਿੰਗ ਤੇ ਜਾਣ ਵੇਲੇ ਬਾਪੂ ਮਸੋਸਿਆ ਗਿਆ । ਕਾਫੀ ਖਿਚੋਤਾਣ ਰਹੀ । ਅਖੀਰ ਟਰੇਨਿੰਗ ਛਡ ਦਿਤੀ । ਤੇ ਡੀ ਸੀ ਦਫਤਰ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀ ਜਾ ਲਗਾ । ਉਸ ਵੇਲੇ ਨੌਕਰੀ ਆਮ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਲੇਖਕ ਕੋਲ ਤਾਂ ਕਲਾ ਸੀ ਸਾਹਿਤਕ ਮੋਹ ਸੀ । ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਹੁਨਰ  ਕੋਲ ਸੀ । ਨੌਕਰੀ ਲਈ ਹੁਣ ਵਾਂਗ ਬਹੁਤੇ   ਪਾਪੜ ਨਹੀ ਵੇਲਣੇ ਪਏ । ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਗਾਥਾਂ ਕਿਤਾਬ ਦੇ  ਕਾਂਡ 12—15 ਵਿਚ ਹੈ । ਨੌਕਰੀ ਤੇ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਣਾ ,ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ,ਮਾਨਸਾ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ,ਬਠਿੰਡੇ ਦੀ ਨੌਕਰੀ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਂਡਾ ਵਿਚ ਉਸਨੂੰ ਕਈ ਤਰਾ ਦੇ ਬੰਦੇ ਮਿਲੇ । ਪੜ੍ਹਂ ਤੇ ਪਤਾ ਲਗਦੈ ਕਿ  ਲੇਖਕ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ  ਕਿੰਨੀ  ਰੰਗ ਰੰਗੀਲੀ ਹੈ। ਦੋ ਕਾਂਡ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਨ । ਜਦੋਂ ਆਪਣੇ ਵਿਛੜੇ ।  ----ਭਾਈ ਮਰਨ ਤੇ ਪੇਂਦੀਆਂ ਭਜ ਬਾਹੀ  ।ਕਾਂਡ 16) ਲੇਖਕ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਿਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਲਿਖਣ ਵਿਚ ਕਾਹਲ ਨਹੀਂ  ਕਰਦਾ । ਸਹਿਜਮਈ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ । । ਉਸਦੀ ਵਰਤਕ ਵਿਚ  ਕਹਾਣੀ ਵਰਗਾ ਰਸ ਹੈ । ਜੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਗਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਚਾਰ ਵਾਰ ਕੁੜੀ ਵੇਖੀ ਸੀ । ਚੌਥੀ ਵਾਰ ਹਾਂ ਕੀਤੀ । ਪਤਨੀ ਪਰਵੀਨ ਹੈ । ਜਿਸ ਤਰਾ ਵੇਖਾ ਵਖਾਈ ਹੋਈ । ਉਹ ਬਹੁਤ ਸਹਿਜ ਨਾਲ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਸਹਿਜ ਵਾਰਤਕ ਦੀ  ਝਲਕ ਵੇਖੋ---  ਮੈਂ ਪਰਵੀਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ  ਬਿਲਕੁਲ ਚੁਪ ਚਾਪ ਬੈਠਾ ਰਿਹਾ ਜਿਵੇਂ ਗੂੰਗਾ ਹੋਵਾਂ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਹਣੀ ਲਗੀ ਸੀ । ਉਸਨੂੰ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਤਿੰਨ ਕੁੜੀਆਂ ਵੇਖ ਚੁੱਕਾ ਸਾਂ  ਪਰ ਤਿੰਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਵੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਤਹਿ ਨਾ ਬਝ ਸਕੀ। ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਰੁਕਾਵਟ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ।  ----(ਕਾਂਡ ਇਕ ਦੂਣੀ ਦੋ ਤੇ ਦੋ ਦੂਣੀ ਚਾਰ ਪੰਨਾ 106-07 ) ਇਸੇ ਕਾਂਡ ਵੋਚ ਲੇਖਕ ਨੇ ਦੋਨੋ ਹੋਣਹਾਰ ਬੇਟੀਆਂ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾ ਦੀ ਗਲ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਮਿਟੀ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਜਿਸ ਨੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਸਦੀ ਸੁਗਾਤ ਬਖਸ਼ੀ ਹੈ । ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਸਦਾ ਸਦਾ ਲਈ ਰਿਣੀ ਹਾਂ । ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਪੜ੍ਹਂਨ ਵਾਲੀ ਹੈ । ਸਵੈਜੀਵਨੀ  ਲੇਖਕ ਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ਮਈ ਤੇ ਕਲਾਤਮਿਕ  ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪੇਂਡੂ ਸਭਿਆਚਾਰ  ਦਾ  ਨਿਰਮਲ ਅਕਸ ਹੈ ।